Onderzoek naar lokale lobby voor circulaire economie

Neemt de aandacht en de inzet van gemeenten voor de circulaire economie toe? Er is veel aandacht op (inter)nationaal niveau voor de circulaire economie, maar de implementatie op lokaal niveau blijft achter, terwijl juist hier een groot deel van de uitvoering moet gaan plaatsvinden. De gemeenteraadsverkiezingen van maart 2022 boden een goede gelegenheid om de toenemende aandacht te onderzoeken, en daarbij te kijken naar de vraag in hoeverre deze toename toe te schrijven is aan de lobby voor circulaire economie op lokaal niveau.

29 augustus 2022

Van februari tot juli heeft Nienke Mijnlieff dit onderzoekt uitgevoerd, als afstudeerstage van haar opleiding Environment & Society Studies. Ze vertelt:

Ik heb onderzocht hoe de lobby van NMU en Cirkelregio Utrecht bij heeft gedragen aan de opname van circulaire economie in gemeentelijke verkiezings- en coalitieprogramma’s van 2022 (binnen de provincie Utrecht). Hiervoor heb ik gekeken naar een selectie van verkiezingsprogramma’s van 2018 en 2022: van zowel lokaal als nationaal gewortelde partijen in kleine, middelgrote en grote gemeenten. Daarnaast zijn alle coalitieprogramma’s van gemeenten binnen de provincie geanalyseerd, van zowel 2018 als 2022. Ik heb gekeken op welke manieren circulariteit terugkomt in deze programma’s en of hierin veranderingen te vinden zijn in zowel inhoud als aantal keren dat circulariteit genoemd wordt. Naast deze documentanalyse heb ik interviews gehouden met lokale politici, het team circulaire economie van de NMU, en andere lobbyisten binnen de provincie die zich bezighouden met lobby op dit thema. Tijdens deze interviews is ingegaan op de processen rondom de totstandkoming van verkiezings- en coalitieprogramma’s; meningen over de timing en inhoud van lobbyactiviteiten van de NMU; en meningen over de invloed van deze lobby.

Resultaten
Wat opvalt is dat circulaire economie als thema over het algemeen vaker en ‘breder’ (meer verdeeld over circulaire sub-thema’s) terugkomt in programma’s van 2022 in vergelijking met programma’s van 2018. Er is een groei zichtbaar in het aantal keren dat circulariteit wordt genoemd op circulaire thema’s waar NMU voor heeft gelobbyd. Er is ook en groei zichtbaar binnen circulaire thema’s die niet zijn genoemd binnen de lobby van NMU.
Wat vanuit de interviews opvalt is dat de lobbyactiviteiten van NMU over het algemeen gezien worden als nuttig en relevant. Dit wijst op een invloed van lobby die ervoor zorgt dat circulariteit meer in programma’s terug te vinden is. Belangrijke kanttekening hierbij is echter dat, alhoewel de lobbyactiviteiten theoretisch gezien als nuttig en relevant gezien worden, de invloed in de praktijk erg afhangt van persoonlijke interesse, kennis, en prioriteiten van politici. Hierdoor kan het zijn dat de invloed hoger of lager uitpakt afhankelijk van de persoon die de lobby ‘ontvangt’. Een tweede kanttekening is dat de invloed gedeeld wordt met andere factoren die minstens evenveel invloed hebben als de lobby. Denk hierbij bijvoorbeeld aan (inter)nationale trends, doelen en regelgeving op het gebied van circulaire economie en aan (het gebrek aan/de aanwezigheid van) capaciteit van gemeenten om te handelen op het gebied van circulariteit.

Conclusie
Als je alles bij elkaar neemt kom je uit op een kleine mate van lobby invloed voor NMU die, op basis van dit onderzoek, bewezen kan worden. Lobbyactiviteiten kunnen de opname van circulaire economie in lokale verkiezings- en coalitieprogramma’s beïnvloeden door het aanleveren van teksten; het aanbieden van praktische en lokaal relevante oplossingen; en het aanleveren van missende kennis, informatie en capaciteit. Lobby invloed wordt gedeeld met andere verklarende factoren die minstens even belangrijk zijn, zoals persoonlijke interesse en kennis van politici, (inter)nationale trends en gemeentelijke capaciteit.

Invloed vergroten?
Vanuit het onderzoek kwamen een aantal punten naar voren waarmee lobby-invloed mogelijk vergroot kan worden. Een van deze punten is dat samenwerkingen met lokale initiatieven kunnen helpen om lokaal invloed uit te oefenen. Deze lokale initiatieven hebben vaak hele specifieke lokale netwerken en kennis, waardoor zij goed weten waar (en hoe) lokale lobby mogelijkheden liggen. Dit soort samenwerkingen vergroten regionaal gezien je lobby-capaciteit en daarnaast is het voor lokale initiatieven fijn om ruggensteun te krijgen van een grotere regionale organisatie. Ook op nationale schaal liggen mogelijkheden. Lokale takken van nationale partijen krijgen vaak een kader doorgestuurd vanuit de nationale partij waarop ze hun lokale verkiezingsprogramma kunnen bouwen. Wanneer circulaire economie in deze kaders staat is er een grote kans dat de lokale partijen dit onderwerp meenemen in hun verkiezingsprogramma’s.

Meer lezen over dit onderzoek? Op aanvraag is deze (Engelstalige) scriptie beschikbaar door te mailen naar alliantie@cirkelregio-utrecht.nl.